بیش از 90 درصد از محصولات ارگانیک در بازار ایران مورد تایید نیستند
به گفته عضو هیئت‌مدیره انجمن کیفیت ایران، این روزها در برخی فروشگاه‌ها به کالاهایی بر می‌خوریم که برچسب ارگانیک دارند، اما بسیاری از آنها به‌راستی ارگانیک نیستند. تشخیص ارگانیک و غیرارگانیک‌بودن محصولات غذایی به‌سادگی امکان‌پذیر نیست، بنابراین مصرف‌کنندگان باید بدانند ارگانیک در واقعیت به چه معنا است و محصولات ارگانیک چه ویژیگی‌هایی باید داشته باشند، تا در دام افراد سودجو گرفتار نشوند.
شهریار دبیریان، عضو هیئت‌مدیره انجمن مدیریت کیفیت ایران و عضو کمیته‌های تخصصی فدراسیون بین‌المللی شیر، در مصاحبه با مجله میکروسکوپ با اشاره به روند جهانی تولید محصولات ارگانیک درباره آگاهی پایین جامعه در خصوص این نوع محصولات ابراز تأسف نموده و گفت: جامعه جهانی بیش از پیش به سمت تولید محصولات سلامتی‌بخش، ارگانیک، رژیمی، حلال، سنتی و محصولات گیاهخواری پیش می‌رود و این باعث شده تولیدکنندگان بیشتری در سراسر دنیا برای پاسخ به این روند تلاش کنند. در ایران نیز این روزها محصولات بسیاری در فروشگاه‌ها با ادعای ارگانیک به فروش می‌رسد، اما بیش از 90 درصد از این ادعاها قابل قبول نیست و از آن‌جایی که مصرف‌کنندگان عموماً نمی‌دانند چه محصولاتی ارگانیک هستند، در دام این افراد سودجو گرفتار می‌شوند.
تشخیص محصولات ارگانیک از غیرارگانیک به‌سادگی امکا‌پذیر نیست
وی سپس در خصوص تشخیص غذاهای ارگانیک از غیر ارگانیک افزود: غذاهای ارگانیک را نمی‌توان به‌سادگی از غذاهای غیرارگانیک تشخیص داد و ابزاری برای شناسایی و اندازه‌گیری وجود ندارد و مصرف‌کنندگان نمی‌توانند محصولات ارگانیک را از روی طعم و مزه تشخیص دهند. بنابراین صرف اینکه به‌عنوان مثال یک کارگاه ماست‌بندی به دلیل اینکه شیر را مستقیماً از دامداری دریافت و تبدیل به محصول می‌کند، آن را ارگانیک معرفی کند، قابل قبول نیست. البته یافته‌هایی وجود دارد مبنی بر اینکه به‌عنوان مثال محتوی ماده خشک در برخی محصولات ارگانیک 7 تا 20 درصد بالاتر است یا اسیدهای چرب 20 تا 50 درصد در میوه و سبزیجات ارگانیک نسبت به غیرارگانیک بیشتر است، با‌این‌حال این تفاوت‌ها معیار قابل استنادی نیستند.
عضو هیئت‌مدیره انجمن کیفیت ایران در ادامه به عوامل مهم در تولید محصولات ارگانیک اشاره کرد: محصولی ارگانیک است که در تولید آن از هیچ آفت‌کش، کود شیمایی، قارچ‌کش و حشره‌کش استفاده نگردد. فلزات سنگین در محصولات ارگانیک نباید وجود داشته باشد و در فرایند تولید محصولات ارگانیک نباید از هورمون‌ها و آنتی بیوتیک‌ها استفاده گردد.
در تولید محصولات ارگانیک نباید از کود و سموم استفاده شود
دبیریان در خصوص عدم استفاده از سموم در تولید محصولات ارگانیک افزود: زمانی که صحبت از غذای ارگانیک می‌شود یعنی در تولید آن از هیچ آفت‌کش، حشره‌کش، قارچ‌کش و کود شیمیایی استفاده نشده است. 300 ترکیب شیمیایی خطرناک و مصنوعی شامل آفت‌کش‌ها، کودهای شیمیایی و علف‌کش‌ها شناسایی شده‌اند که در سیستم سلامتی موجودات زنده اختلال ایجاد می‌کنند.. یافته‌ها نشان می‌دهد که 60 درصد از آفات، 90 درصد از قارچ‌کش‌ها و 30 درصد از حشره‌کش‌ها سرطان‌زا هستند. این آلاینده‌ها مستقیماً روی غدد درون‌ریز بدن مانند هیپوفیز، فوق‌کلیوی و تیروئید تأثیر منفی می‌گذارند. این غدد هورمون‌های مورد نیاز را برای کنترل فعالیت‌های قسمت‌های دیگر بدن تولید می‌کنند؛ فعالیت‌هایی چون واکنش به استرس‌ها، رشد و تکامل جنسی، متابولیسم‌ها و غیره. اختلال در عملکرد این غدد، تأخیر در مکانیسم ارتباط هورمونی میان سلول‌ها، بافت‌ها و اندام‌ها را در بدن موجود زنده و در نتیجه کاهش باروری، کاهش لقاح، سقط جنین ناخواسته، بلوغ زودرس، سندروم تخمدان‌ها و سرطان‌های متعددی را به دنبال دارد.
99 درصد از آفات در محیط باقی می‌مانند
او با اشاره به اینکه تنها 1% از آفت‌کش‌ها باعث از بین‌رفتن آفات می‌شود و مابقی در محیط باقی می‌ماند، اضافه کرد: حدود 105 آفت‌کش شناسایی شده‌اند که دارای پتانسیل اختلال در عملکرد غدد درون‌ریز هستند و 99% از این آفت‌کش‌ها چه ارگانوفسفره و چه ارگانوکلره پس از استفاده در محیط باقی می‌مانند. آفت‌کش‌های ارگانوکلره بسیار پایدارند و در محیط برای زمان طولانی باقی می‌مانند. آنها با توقف تولید نیتروژن در گیاهان تثبیت‌کننده نیتروژن، اکو‌سیستم خاک را بر هم می‌زنند. این آفت‌کش‌ها از طریق آلودگی محیط، استفاده از لجن فاضلاب و غذای دام وارداتی به مواد غذایی وارد و در بافت چربی ذخیره می‌شوند و با ورود به بدن انسان تا مدت زمان مدیدی حتی تا چهل یا پنجاه سال در بدن باقی می‌مانند و حتی می‌توانند از شیر مادر به نوزاد منتقل شوند.
آیا برنج ارگانیک در ایران کشت می‌شود؟
دبیریان در ادامه درباره ادعای برنج ارگانیک در ایران عنوان کرد: در کشور ما بالای 99 درصد برنج‌های کشت‌شده سالم است ولی سالم‌بودن آنها به معنای ارگانیک‌بودن نیست و نمی‌توان ادعای برنج ارگانیک را در ایران به‌سادگی تأیید نمود. بحث آبیاری در برنج بسیار اهمیت دارد و حتی اگر در کشت برنج یک شالیزار از هیچ سموم و کود شیمایی استفاده نشود اما آب مورد استفاده حاوی چنین سمومی باشد به عنوان مثال از شالیزار غیرارگانیک دیگری عبور کرده باشد، این برنج نمی‌تواند ارگانیک باشد.
محصولات ارگانیک باید عاری از فلزات سنگین باشند
وی درباره عدم وجود فلزات سنگین در غذاهای ارگانیک توضیح داد: یکی دیگر از مواردی که باعث می‌شود محصولی از حالت ارگانیک خارج شود، وجود فلزات سنگین مانند سرب، جیوه و کادمیوم است. اهمیت این فلزات از این جهت است که در درون بدن تجمع پیدا کرده و مشکلاتی را به همراه می‌آورند. به‌عنوان مثال کادمیوم اگر در مزارع برنج زیاد باشد می‌تواند مشکلات اسکلتی ایجاد کند و به بافت کلیه آسیب بزند. سرب با عدد اتمی 82 می‌تواند مسمومیت‌های حاد مانند تهوع، استفراغ، تشنج و عدم دفع ادرار و مسمومیت‌های مزمن مانند کاهش وزن، رنگ‌پریدگی و افسردگی ایجاد کند. جیوه هم مشکلاتی برای سلامتی به دنبال دارد که البته بیشتر مربوط به مصرف محصولات دریایی است.
عدم استفاده از هورمون‌ها و آنتی‌بیوتیک‌ها در فرایند تولید محصولات ارگانیگ
عضو هیئت‌مدیره انجمن کیفیت ایران درباره هورمون‌ها و آنتی‌بیوتیک‌ها اضافه کرد: وقتی می‌گوییم غذایی ارگانیک است یعنی در فرایند تولید آن نباید از هیچ هورمون و آنتی‌بیوتیکی استفاده شده باشد. به عنوان مثال در دامداری‌ها به‌خاطر همزمانی فحل و انجام تلقیح مصنوعی در دام، از هورمون استفاده می‌شود. پس زمانی که از گوشت و لبنیات ارگانیک صحبت می‌کنیم، باید حاصل دامداری باشد که ارگانیک است یعنی دام به طریقه طبیعی باردار شده و آنتی‌بیوتیک دریافت نکرده باشد.
توسعه کشاورزی ارگانیک اولین قدم در تولید محصولات ارگانیک
دبیریان در ادامه با اشاره به اینکه برای داشتن محصولات ارگانیک باید ابتدا کشاورزی ارگانیک داشته باشیم، درباره نحوه شکل‌گیری کشاورزی ارگانیک به مجله میکروسکوپ گفت: کشاورزی ارگانیک از هزاران سال پیش تا جنگ جهانی دوم استفاده می‌شده است. در زمان جنگ جهانی دوم به دلیل کمبود غذا و زیاد بودن آفت‌ها، کاربرد ددت و نیترات‌آمونیوم به عنوان سم و کود ارزان‌قیمت رواج یافت. اما سپس دریافتند که این مواد در محیط باقی می‌مانند و خطراتی را به دنبال دارند. در سال 1924 رودولف اشتاینر اتریشی کشاورزی دینامیک را پایه‌گذاری کرد. سپس مولر در سوئد جنبشی را برای اصلاح سیستم‌های کشاورزی به‌وجود آورد و در سال 1953 انجمن خاک ارگانیک در کانادا تشکیل شد. در نهایت افزایش تقاضای بازار در دهه 90 تدوین استانداردهای گواهی محصولات ارگانیک را به دنبال داشت.
بازگشت به کشاورزی اجدادمان
وی سپس به مشکلات اجتماعی، نگرانی‌های زیست‌محیطی، مشکلات سلامت و نزول کیفیت مواد غذایی به عنوان عوامل مهم توسعه کشاورزی ارگانیک اشاره و عنوان کرد: در دهه 60، گسترش کشاورزی مکانیزه باعث کاهش نیاز به نیروی انسانی و در نتیجه مهاجرت نیروی انسانی از روستاها به شهرها شد، همچنین استفاده از کودهای شیمیایی و سموم به حیات وحش و زیست‌گاه‌های طبیعی آسیب وارد کرد، کاهش کیفیت مواد غذایی و وجود بقایای آنتی‌بیوتیک‌ها و هورمون‌ها در مواد غذایی نیز نگرانی‌هایی درباره سلامت ایجاد نمود که این‌ها همگی باعث شد کشاورزی ارگانیک جدی‌تر گرفته شود. کشاورزی ارگانیک همان کشاورزی است که اجداد ما انجام می دادند؛ کشاورزی بدون کود و سموم، و امروز ما در حال برگشت به همان روش کشاورزی هستیم تا بتوانیم غذای سالم‌تر با کیفیت بالاتر و دوست‌دار محیط زیست داشته باشیم، اما باید این نکته را نیز در نظر بگیریم که غذاهای ارگانیک به دلیل عدم استفاده از سموم و کودهای شیمیایی و نیاز به نیروی انسانی بیشتر، می‌توانند 30 تا 50% گران‌تر از غذاهای غیرارگانیک باشند.
عضو هیئت مدیره انجمن کیفیت ایران در انتها تأکید کرد: تولید محصولات ارگانیک در دنیا روز‌به‌روز بیشتر می‌شود اما مصرف‌کنندگان باید بدانند چه محصولی واقعاً ارگانیک است تا هر ادعایی را حقیقی نپندارند.
بیشتر بخوانید : هر گردی گردو نیست
میکروسکوپ را در شبکه‌های اجتماعی دنبال کنید
