ویژگی‌های مردان در مسئولیتهای مراقبتی همانند زنان است
در حال حاضر در هیچ کشوری از جهان مردان و زنان زمان مساوی صرف مسئولیتهای مراقبتی نمی‌کنند و این نابرابری، مشارکت زنان و رشد آنها را در کار بیرون، رهبری سیاسی و دیگر حوزه‌های عمومی محدود می‌کند . این نابرابری همچنین به مردان اجازه نمی‌دهد تا انسانیت کامل خود را به‌طور برابر با زنان به‌عنوان پرورش دهنده، مراقبت کننده و همسر در خانه ابراز کنند.
شیوع کرونا باعث شد وضعیت برابری حقوق زنان و دختران نه‌تنها پیشرفت نکند بلکه دچار پسرفت شود. حال این سوال مطرح است که جوامع بین‌المللی برای معکوس کردن این روند و برگرداندن برابری اجتماعی، اقتصادی و فیزیکی به مسیر قبلی چه باید کنند؟ یکی از موارد مهم در برابری مردان و زنان، مشارکت در مسئولیتهای مراقبتی است؛ مسئولیتی که در تمام دنیا هنوز عمدتاً بر دوش زنان است.
بر اساس تحقیقی که سازمان بین‌المللی کار اخیراً انجام داده است، دویست و ده سال طول می کشد تا شکاف جنسیتی در خصوص وظایف مراقبتی از بین برود و این هم در صورتی عملی است که ما در مسیر حال حاضر به حرکت ادامه دهیم. در حال حاضر در هیچ کشوری از جهان مردان و زنان زمان مساوی صرف مسئولیتهای مراقبتی نمی‌کنند و این باعث می‌شود نه‌تنها زنان نتوانند تمامی قابلیت‌های خود را به عرصه ظهور برسانند بلکه این نابرابری به مردان نیز اجازه نمی‌دهد تا انسانیت کامل خود را به طور برابر با زنان به‌عنوان پرورش‌دهنده، مراقبت‌کننده و همسر در خانه ابراز کنند.
بیشتر بخوانید: من یک مهندس زن هستم
تبعیضی که از جامعه و فرهنگ ریشه می‌گیرد
به گفته Hyeshin Park، در سازمان بین‌المللی همکاری و توسعه اقتصادی (OECD)، نقشها و ارتباط متقابلی که ما از سن جوانی در رابطه با مردان و زنان می‌آموزیم، محدودیت‌ها و نابرابری‌های زیادی ایجاد می‌کند که زنان و دختران را در جوامع امروزی عقب نگاه می‌دارد.
شکاف جنسیتی در نیروی کار، شکاف در دستمزد، دسترسی نابرابر به مراقبت‌های بهداشتی و حقوق باروری، همگی نشانه‌های تبعیضی است که از جامعه ریشه می‌گیرد؛ آن‌چه ما هنجارها و نهادهای اجتماعی می‌نامیم.
برای هدف قراردادن این هنجارها و نهادهای اجتماعی، ما نیاز به تعریف پروژه‌هایی فرهنگی داریم که بتوانند تأثیرات مثبتی ایجاد کنند، رویکردهای همه‌گیر و کل گرایانه در جامعه به کار گیرند و قوانین و تعهدات حمایتی به‌وجود آورند.
داده‌ها نشان می‌دهد در 22 کشوری که درآمد پایین و متوسط دارند، بین 10 تا 98% مردان بر این باور هستند که عوض کردن کهنه بچه، شستن و غذا دادن به بچه‌ها مسئولیت مادر است. به طور متوسط 51 درصد از مردم در 80 کشور دنیا (37 درصد در اروپا و 56 درصد در آسیا) باور دارند که اگر مادر برای دستمزد بیرون از خانه کار کند، بچه ها رنج می‌کشند و معنای یک مرد واقعی از نان‌آوری و همچنین خشن و مسلط بودن جدا نیست.
اما تحقیقات تازه نشان می‌دهد مردان پاسخ‌های فیزیولوژی و هورمونی مشابه زنان نسبت به کودکان دارند، به این معنا که مردان اساساً به همان اندازه زنان برای مراقبت ساخته شده‌اند.
افزایش آموزش در سنین پایین برای ایجاد مدل رفتاری بهتر
به گفته Naila Kabeer، پروفسور جنسیت و توسعه در موسسه جنسیت، مدرسه علوم اقتصادی و سیاسی لندن، ارائه آموزش برابر به پسران و دختران در سنین پایین و ایجاد برابری در تعاملات روزانه می‌تواند نقش تعیین‌کننده‌ای در ایجاد تغییرات مورد انتظار داشته باشد. با انجام این کار می‌توان تاثیرات موج‌مانند آن را در سراسر جامعه به‌عنوان یک کل مشاهده نمود.
همچنین در خانه‌ای که زنان اشتغال دارند و مردان در کار مراقبت سهیم هستند، احتمال بیشتری وجود دارد که کودکان در بزرگسالی این رفتار و مدل زندگی را دنبال کنند.
پلتفرم‌های حمایتی در شبکه‌های اجتماعی
شبکه‌های اجتماعی بااین‌که اغلب به عنوان ابزاری برای پایین کشیدن زنان استفاده می شوند، می‌توانند به عنوان پلتفرمی برای ساخت سیستم‌های حمایتی و ارتباط میان افرادی با افکار مشابه نیز به کار روند. باید روش‌هایی پیدا کرد که این پلتفرم‌ها را برای زنان ایمن‌تر و از آنان در این پلتفرم‌ها حمایت کند، به این ترتیب می‌توان محیط‌های سیاسی را با زنان مهربان‌تر و برابری جنسیتی را تسریع نمود.
بیشتر بخوانید: وضعیت سلامت زنان در دنیا و ایران
لزوم تغییر قوانین در کنار ایجاد هنجارهای اجتماعی
تمام قوانین به‌صورت برابر نوشته نمی شوند یا حتی مواردی وجود دارد که قوانین با درنظر گرفتن تعصبات اجتماعی نوشته شده‌اند. با وجود آنکه در بسیاری از کشورها مرخصی پدری یک امکان قانونی است، بسیاری از پدران زمان استفاده از این مرخصی، فشار اجتماعی روی خود احساس می کنند، زیرا در بسیاری از نقاط دنیا، مراقبت از کودکان هنوز به عنوان یک “شغل زنانه” به حساب می آید و حتی زمانی که چارچوب‌های قانونی برای حمایت از مرخصی پدری وجود دارد، اکثریت بزرگی از مردان یا از آن استفاده نمی کنند یا آن را به شریک زندگی خود انتقال می‌دهند.
بسیاری از زنان تا ده برابر بیشتر از مردان برای کارهای بدون دستمزد زمان صرف می کنند و این به شغل و پیشه آنان بیرون از خانه آسیب می رساند، بنابراین باید شرایط را به‌گونه ای برای مردان ساده کرد که سهم خود را از کارهای مراقبتی و مسئولیتهای پدری بپذیرند.
به این منظور باید تغییر قوانین با ایجاد هنجارهای اجتماعی ترکیب شود. این کار دقیقاً در سال 2000 در ایسلند انجام شد؛ مرخصی پدری از 2 هفته به 3 ماه افزایش پیدا کرد و بخشی از آن غیر قابل انتقال به همسر گشت.
به گفته Hana Birna Kristjansdottir، مشاور عالی رهبری زنان در بخش زنان سازمان ملل، مرخصی مردان همانند زنان برای مراقبت از فرزندان اولین کاردر زمینه برابری جنسیتی است که دنیا باید برای انجام آن از ایسلند الگو بگیرد. با وضع این قانون در ایسلند به نظر می‌آید یک شبه این مرخصی برای مردان تبدیل به مسئله‌ای عادی و قابل انتظار شد؛ زیرا در صورت عدم استفاده از آن امکان مرخصی رایگان را از دست می‌دادند.
در سال 2021، این قانون دوباره تغییر کرد به‌طوری که در حال حاضر هر کدام از والدین می‌توانند 6 ماه مرخصی زایمان/پدری داشته باشند که از آن تنها 6 هفته قابل انتقال به والد دیگر است.
بیشتر بخوانید: زنان در سازمان
چگونه مشارکت مردان در مسئولیتهای مراقبتی را بهبود بخشیم
تعهد MenCare یک ابزار برای تغییر سیاست‌گذاری است؛ با این هدف که مراقبت‌های برابر و هم-والدی در زندگی روزمره آسان‌تر و اجرایی‌تر گردد. این تعهد پنج الویت اجرایی برای دولت‌ها و اعضای مجلس به شرح زیر تعریف می کند که می تواند بسیاری از موانع اجتماعی و اقتصادی سر راه مردان را برای پذیرفتن نقش‌های مراقبتی بیشتر در خانه مورد هدف قرار دهد:
1- مرخصی برابر والدین با دستمزد کامل و غیر قابل انتقال برای تمامی والدین
مرخصی پدری می‌تواند منجر به درگیرشدن طولاتی مدت‌تر پدران در زندگی کودکان شود که خروجی‌های مثبتی برای سلامت زنان، مشارکت نیروی کار و افزایش درآمد دارد. بااین‌حال در کشورهای اندکی مرخصی با دستمزد برای پدران تعریف شده است. بر اساس داده‌های اخیر جنسیتی و هنجارهای اجتماعی OECD، تنها در 91 کشور دنیا، مرخصی پدری با دستمزد وجود دارد که تنها چند روز است، به‌ویژه در کشورهای با درآمد پایین. با‌وجودی که در تمامی کشورها مرخصی زایمان وجود دارد، تنها شرایط نیمی از آنها با الزامات کنوانسیون 183 سازمان بین‌المللی کار در مورد حمایت از بارداری مطابقت دارد.
برای تقسیم درست مسئولیتهای مراقبتی، سیاستگذاری‌ها در زمینه مرخصی باید به‌گونه‌ای باشد که این مرخصی‌ها دستمزد کافی داشته، برابر و غیر قابل انتقال باشند. در این صورت حساب و کتاب خانواده‌ها از این نظر که دستمزد چه کسی در الویت قرار دارد، تغییر می کند. کارفرماها هم دیگر بهانه‌ای برای استخدام نکردن یا ارتقا ندادن زنان به دلیل ریسک بارداری نخواهند داشت.
2- مراقبت از کودکان با حمایت دولت و کیفیت بالا
مراقبت با کیفیت کودکان در سطح جهانی باید تأمین شود و همچنین از مراقبت بزرگسالان، بیماران و معلولان نیز پشتیبانی گردد.
3- سیاست‌گذاری در بخش سلامت مردان
به منظور درگیر‌کردن مردان در ملاقات با والدین، تولد فرزند و مراقبت‌های پس از زایمان لازم ایست سیاست‌های اصلاحی در بخش سلامت مردان تدوین شود.
گوش دهید: پادکست دوم: زنان نامرئی
4- برگزاری کمپین‌ها و ایجاد سیاست‌های مراقبتی ملی
لازم است برای شناسایی درست شغل مراقبت، کمپین‌ها و سیاست‌های مراقبتی در سطح ملی برگزار شود تا علاوه بر شناسایی، این وظیفه را از دوش صرفاً یک والد بر دارد و به طور مساوری میان زن و مرد تقسیم کند.
کارهای انجام شده در تقریباً 50 کشور برای تغییر توزیع جنسیتی مراقبت و ارتقای برابری جنسیتی از طریق برنامه‌ها، رسانه و کمپین‌های آگاهی‌بخش عمومی نتایج جالبی داشته است. دو سال پس از اجرای یک برنامه 15 هفته‌ای در Bandebereho مردانی که در این برنامه شرکت کردند، تقریباً یک ساعت در روز بیشتر از مردان گروه کنترل، صرف مراقبت و کارهای خانه می کردند. همچنین همسران آنها تسلط‌گری کمتیر در تصمیم گیری‌های خانه و به‌طورقابل ملاحظه‌ای میزان کمتری از خشونت علیه زنان را در مورد این مردان گزارش دادند.
5- گسترش برنامه های اجتماعی حفاظتی
تقسیم دوباره وظایف مراقبتی به‌طور مساوی میان زنان و مردانی که در استخدام نیستند یا در اقتصاد غیررسمی کار می کنند، نیاز به برنامه‌های گسترده اجتماعی با تمرکز بر نیازها و حقوق زنان و دختران دارد. باید از قوانینی که پرداخت برابر برای کار برابر را تضمین می کند، حمایت شود.
بیشتر بخوانید: نگاهی به نابرابری جنسیتی در محیط کار
لزوم ردیابی داده‌ها برای تضمین اجرای سیاست‌ها
برای اطمینان از اینکه این سیاست‌ها در زندگی روزمره عملی و اجرایی است، باید قادر باشیم پاسخ به آنها را در واقعیت ردیابی کنیم و در صورت نیاز، بر اساس محل اجرا آنها را اصلاح نماییم. این ردیابی نیازمند سیستم‌های جمع آوری داده‌های نامتناقض و و قابل مقایسه است.
دویست و ده سال زمان برای رسیدن به دنیایی با برابری جنسیتی
کار روی برابری جنسیتی می تواند یک سناریوی برد-برد برای همه باشد، اما برای مؤثر کردن آن باید اقداماتی که انجام می‌شود مناسب هدف مورد نظر و ساختار خاص هر جامعه باشد. به این معنا که این اقدامات باید در زندگی روزانه قابل اجرا باشد، پذیرش اجتماعی را فعال کند و به مردم اجازه دهد برای تقویت این تلاش‌ها دست به دست هم دهند.
تغییر هنجارهای اجتماعی پنهان و سیاست‌هایی که آنها را بازتاب می دهند یا تقویت می‌کنند، کاری مشکل اما امکان‌پذیر است و زمان درست انجام آن همین امروز است؛ ما دویست و ده سال از همین امروز زمان داریم تا با ایجاد این تغییرات به جامعه‌ای به دور از تبعیض جنسیتی برسیم. جامعه‌ای که در تمام ابعاد آن می‌تواند شکوفا شود و امنیت و آرامش را برای تمام اعضای آن به ارمغان آورد.
منابع:
– How to make gender equality work for everyone, Laura Parry-Davies, Digital Communications Officer, OECD Development Centre
– It’s (literally) about time: men as part of the solution to closing the care gap, By Ruti Levtov, PhD, Director of Research, Evaluation, and Learning at Promundo-US
– 2019 Social Institutions and Gender Index (SIGI)
میکروسکوپ را در شبکه‌های اجتماعی دنبال کنید
