آنزیم، قربانی ترس یا عدم آگاهی
آنزیمها نوع خاصی از پروتئین‌ها هستند که در موجودات زنده یافت می‌شوند، مقدار بسیار کمی از آن‌ها با یک عملکرد گزینشی، به واکنش‌های شیمیایی سرعت می‌بخشد. استفاده از آن‌ها در محصولات شوینده در طول سالیان مزیت‌های بسیاری را ثابت کرده است. آنزیمها موادی زیست‌تخریب‌پذیر هستند و پسماند بسیار کمی تولید می‌کنند و با استفاده از آن‌ها می‌توان در مصرف انرژی، آب و مواد شیمیایی مخرب صرفه‌جویی کرد، اما نگرانی‌هایی در مورد ریسک ایجاد آلرژی و حساسیت آنزیم وجود دارد. پس لازم است به این سؤال پاسخ دهیم که آیا به‌راستی آنزیمها برای استفاده در محصولات شوینده بی‌خطرند، به‌ویژه محصولات شوینده‌ای که در تماس مستقیم با دست هستند؟
اگر به بازارهای جهانی نگاه کنیم می‌بینیم که محصولات شوینده بسیاری در بازار عرضه می‌شوند که حاوی چندین نوع آنزیم هستند. اگر سال‌ها پیش که مصرف آنزیم در شوینده‌ها به‌تازگی معرفی‌شده بود، تعداد و نوع آنزیمها در محصولات شوینده، نوعی ادعا برای جذب مشتری به‌حساب می‌آمد، امروزه باید به‌دقت در بخش مواد تشکیل‌دهنده نوشته شده روی برچسب محصولات نگاه کنیم تا نام آنزیم را بیابیم. بجای آن انواع ادعاهای ناشی از استفاده از آنزیم روی بسته‌بندی محصولات دیده می‌شود که شاید کمتر کسی بداند که آنزیمها نقش اصلی رسیدن به این ادعاها را بازی می‌کنند. ادعاهایی چون:
دوستدار محیط‌زیست، شستشوی ایده آل در دماهای پایین، مصرف آب و انرژی کمتر، محصول سبز عاری از مواد خطرناک، لکه بری ایده آل، ملایم و بی‌خطر، مهربان با پوست شما، غیر آلرژیک، غلیظ با راندمان بالا، حفظ رنگ، حفظ پارچه و ….
بخشی از این محصولات برای مصرف با دست طراحی شده‌اند مانند پودرهای شوینده‌ی دستی، مایعات ظرف‌شویی معمولی و حتی مایعات ظرف‌شویی مخصوص ظروف غذاخوری کودک مانند شیشه شیر، لکه برهای مختلف و بسیاری محصولات دیگر. پس باید دوباره از خودمان بپرسیم که چگونه می‌شود این همه ادعاهای مفید از ماده‌ای برخیزد که قرار است به سلامتی ما آسیب برساند؟
آیا استفاده از آنزیمها در شوینده‌های دستی برای مصرف‌کننده ایمن است؟
شاید این تصور را داشته باشید که این محصولات بدون اینکه ریسکهای سلامتی آنزیم در آن‌ها بررسی‌شده باشد، تولید می‌شوند؛ اما می‌توان به تعداد بسیاری تحقیق و مطالعه اشاره کرد که از سال‌ها پیش روی ریسک سلامتی آنزیمها در محصولات شوینده انجام شده و هیچ‌کدام هرگز خطری در رابطه با این مواد پروتئینی خارق‌العاده گزارش نکرده‌اند. همچنین بر اساس قانون اتحادیه اروپا تمامی مواد شیمیایی مورد مصرف در مواد غذایی، آرایشی و بهداشتی باید در REACH ثبت شوند و ثبت هر ماده‌ای پس از گذراندن مراحل بررسی دقیق جنبه‌های مختلف مصرف آن ازجمله تأثیر بر روی انسان و محیط‌زیست انجام می‌شود؛ بنابراین اگر ماده‌ای در REACH ثبت‌شده باشد یعنی خطری برای مصرف‌کننده ندارد و آنزیمها در REACH ثبت شده‌اند. علاوه بر تمام این‌ها در بسیاری کشورها انجمن‌ها و صنف‌های مردمی مستقلی وجود دارند که در صورت خطرساز بودن یک محصول، تولیدکننده، مصرف‌کننده و حتی دولت را وادار به اقدام می‌کنند.
محصولات شوینده دستی در ایران؛ بی‌بهره از آنزیم
در ایران اما داستان به‌گونه‌ای دیگر است. پودرهای دستی حاوی آنزیم به‌سختی مجوز تولید گرفتند که در سال‌های اخیر لغو شده است و بازار خانگی از محصولات مفید و بی‌خطری چون مایعات ظرف‌شویی دستی حاوی آنزیم بی‌بهره مانده، درحالی‌که پودرهای دستی با استفاده از آنزیم می‌توانند ارزان‌تر و با کارایی بهتر تولید شوند و مایعات ظرف‌شویی با استفاده از آنزیم به‌خوبی می‌توانند با میزان کمتر مواد شیمیایی که به پوست دست آسیب می‌رسانند ظرف‌های کثیف و حتی بیش‌ازاندازه کثیف را به‌راحتی تمیز کنند.
برای آنکه درباره سلامت شوینده‌های حاوی آنزیم بیشتر بدانید این مطلب را مطالعه کنید.
با وجود تمام مطالب گفته‌شده، به‌عنوان یک تولید و یا مصرف‌کننده باید اطلاعات کافی در مورد سلامت و ریسکهای مصرف آنزیم داشته باشیم و خود تصمیم بگیریم با این ماده خارق‌العاده چگونه برخورد کنیم. آیا با آسودگی محصولات شوینده آنزیم دار را مصرف کنیم یا دقت کنیم محصولاتی را مصرف کنیم که آنزیم در آن‌ها استفاده نشده است یا در هنگام مصرف محصولات آنزیم دار احتیاط کنیم.
درباره آنزیم، این شگفتی طبیعت بیشتر بدانیم: http://www.instagram.com/microscope.magazine
