سازمان‌سازی و کنش‌گری تنها راه نجات صنعت لبنیات است
به گفته یک جامعه‌شناس سیاسی ایرانی، در دومین همایش لبنیات راه‌حل برون‌رفت صنعت لبنیات از بحرانی که با آن دست و پنجه نرم می‌کند، ایجاد تشکل‌ها و سازمان‌های قدرتمندی است که بتوانند با دولت پروژه‌های مشترک نجات‌بخش ایجاد کنند.
محمد فاضلی از جامعه‌شناسان مطرح ایران در دومین همایش لبنیات که در تاریخ 19 تیرماه 1402 در مرکز همایش‌های بین‌المللی برج میلاد برگزار شد، بخشی از تحقیقاتی را که با همکاری اتاق تهران از بهمن ماه 1400 تا بهمن ماه 1401 با عنوان “چوب لای چرخ” روی شش صنعت کشور از جمله لبنیات و دامداری انجام شده بود، ارائه داد که به کیفیت مداخلات دولت در صنعت ایران می‌پرداخت.
فاضلی با تأکید بر این‌که در این سخنرانی قصد پرداختن به مباحث فنی را ندارد، گفت: من جامعه شناس هستم و امروز آمده‌ام تا راه حل ارائه دهم؛ راه حلی که برآمده از خود فعالان صنعت، کتاب‌ها، داده‌ها و ارقام مرتبط است.
وی با اشاره به این‌که پیچیدگی وضعیت صنعت لبنیات، اصلاحات آن را نیز پیچیده می‌سازد، به عوامل مهمی پرداخت که در ایجاد این پیچیدگی نقش دارند: تغییر اقلیم، مشکلات تأمین نهاده؛ اقتصاد تورمی، زیرساخت نامناسب حمل‌و‌نقل، قیمت‌گذاری دستوری، مداخله دولت، کوچک شدن اقتصاد و اعمال تحریم‌ها از جمله عواملی هستند که هم محیط و هم متعاقب آن اصلاحات را پیچیده می‌سازند.
او سپس سازمان‌سازی را راه‌حل مناسب در چنین محیط پیچیده‌ای دانست و عنوان کرد: انسان در قدرت دفاع از تمام حیوانات ضعیف‌تر است، اما خصوصیتی دارد که دیگر حیوانات یا ندارند یا به این اندازه ندارند؛ سازمان‌سازی. برای دفاع از حمله دشمن، انسان سازمانی می‌سازد به نام ارتش، برای تولید، سازمانی به نام کارخانه، برای تولید مثل و زندگی کردن هم سازمانی به نام خانواده.
مثلثی برای نجات
فاضلی سپس تأکید کرد: برای نجات صنعت لبنیات راهی غیر از سازمان‌سازی وجود ندارد. یا سازمان می‌سازید، سازمان‌ها را جدی می‌گیرید و به کمک مکانیسم‌های سازمانی، خود را با این شرایط پیچیده تطبیق می‌دهید یا رو به زوال می‌روید. اگر به دنبال نجات و توسعه هستید، چاره‌ای جز سازمان‌سازی و تعریف پروژه‌های مشترک میان حکومت، بخش خصوصی و جامعه ندارید. در‌واقع باید مثلثی تشکیل دهید که یک گوشه آن دولت، یک گوشه بخش خصوصی و گوشه دیگر جامعه باشد؛ توسعه در وسط این مثلث رخ می‌دهد؛ جایی که حکومت‌ها و بخش خصوصی با هم پروژه مشترک انجام می‌دهند و جامعه را با خود همراه می‌سازند، به این معنا که از نیروی جامعه استفاده می‌کنند.
وی سپس درباره موضوع این پروژه‌های مشترک افزود: مقابله با تغییرات اقلیمی و کاهش نهاده‌ها، کنترل آلودگی و بار میکروبی شیر، افزایش توانایی سازمان دام‌پزشکی کشور، ادغام، گسترش بازارهای خارجی، متنوع‌سازی، تطبیق با تغییر اقلام، حمل‌و‌نقل دیجیتالی، اصلاح نژاد، کاهش مصرف آب و کاهش هزینه‌های تولید می‌توانند موضوعات این پروژه‌های مشترک باشند.
بیشتر بخوانید: آیا روزنه امیدی در صنعت لبنیات وجود دارد
وظیفه تشکل‌ها نوشتن دستورالعمل است
این جامعه شناس سیاسی سپس به پروژه مشترک بخش خصوصی و دولت در تولید پنیر و حذف واردات آن به عنوان پروژه‌ای موفقیت‌آمیز در ایران اشاره و تأکید کرد: تعریف دستور کار مشارکت در این پروژه‌ها وظیفه تشکل‌ها و سازمان‌هایی است که تشکیل می‌دهید.
وی شرط پاسخ دولت به خواسته‌های صنعت لبنیات را ایجاد پروژه‌های مشترکی دانست که هزینه و فایده آن‌ها میان صنعت و دولت تقسیم می‌شود و اذعان داشت: چرا دولت باید به خواسته‌هایی پاسخ دهد که نیاز به هزینه یک طرفه دارد و سودی نصیب دولت نمی‌شود. اصلاحات فقط می‌تواند به صورت تدریجی اتفاق بیفتد و مستلزم سطح بالایی از تعامل فردی و سازمانی میان سیاست‌آفرینان است؛ کسانی که سیاست را صورت‌بندی می کنند، دستورالعمل می‌نویسند و جامعه و رسانه را متقاعد و ائتلاف ایجاد می‌کنند.
تغییر تنها با کنش‌گری امکان‌پذیر است
فاضلی سپس اصلاحات را زنجیره‌ای از دانش تا کنش دانست و اضافه کرد: لازمه تولید دانش داشتن آمار درست است. این دانش سپس باید ارائه شود و بر اساس آن کنش صورت گیرد. تغییر تنها با کنش‌گری امکان پذیر است و این کنش‌گری اصلاح‌جو چهار بعد سیاستی، سیاسی، رسانه‌ای و اجتماعی دارد.
وی منظور از کنش سیاستی را تولید دانش و دستور کار اصلاح مبتنی بر دانش عنوان کرد و افزود: نمی‌توانید از دولت انتظار تدوین برنامه تغییر داشته باشید، این شما هستید که باید این برنامه را تدوین و بر اساس آن با دولت مذاکره کنید. این برنامه باید قابل انجام باشد. نمی‌توانید از دولتی که خودش کسری بودجه دارد، 20 میلیارد تومان بابت شیر مدارس طلب کنید. برنامه شما باید دوطرف‌برد باشدو وظیفه تدوین این برنامه‌ها به صورتی که برای دولت و صنعت هر دو جذاب باشد، با تشکل‌ها است، باید برای این تشکل‌ها وقت، انرژی و توجه هزینه کنید.
بیشتر بخوانید: سرانه مصرف؛ ریشه اصلی گلوگاه رشد تولید لبنیات
سازمان است که به شما قدرت می‌دهد
مشاور اسبق برنامه‌ریزی راهبردی و توسعه پایدار وزیر نیرو سپس درباره کنش سیاسی گفت: زمانی که سیاست خود را صورت‌بندی کردید و فرمول مناسب را ایجاد نمودید، باید ائتلاف تشکیل دهید و با آدم درست در جایگاه درست معامله و مذاکره کنید. تا زمانی که تک‌به‌تک با دولت مذاکره کنید، به جایی نمی‌رسید. تا وقتی سازمان تشکیل ندهید و برنامه نداشته باشید، جدی گرفته نمی‌شوید. شما به صورت فرد هیچ قدرتی ندارید، سازمان است که به شما قدرت می‌دهد.
او در ادامه تأکید کرد: دنیای جدید بدون رسانه جلو نمی‌رود، اگر تشکل شما رسانه قوی ندارد، تا اطلاع ثانوی دور خودتان می‌چرخید.
ایجاد قدرت با کنش اجتماعی
رئیس مرکز امور اجتماعی منابع آب و انرژی درباره کنش اجتماعی افزود: از کشاورز تا دامدار از ذی‌نفعان این صنعت هستند. باید بدانید که 85% کشاورزان دنیا خرد و کوچک هستند و دنیا زمانی جای بهتری می‌شود که تکنولوژی در خدمت این 85 درصد هم باشد. آن 15 درصد که پول و سواد برای استفاده از تکنولوژی دارند، مهم آن 85 درصد هستند که بتوانند از تکنولوژی استفاده کنند و اگر در نظام فکری خود آن‌ها را نادیده بگیرید آن‌ها هم شما را نادیده می‌گیرند. ائتلاف سازی اجتماعی یعنی کارخانه بزرگ لبنیات با دامدار کوچک ائتلاف تشکیل دهد و زنجیره قدرتمندی ایجاد کند که بتواند در برابر تمامی تهدیداتی که در حال و آینده در برابر این صنعت وجود دارد، بایستد. فروشگاه‌های زنجیره‌ای یعنی ائتلاف‌سازی در سطح ملی. شما چگونه در برابر آن خود را حفظ می‌کنید؟ تنها یک راه نجات دارید و آن ایجاد قدرت با کنش اجتماعی است.
فاضلی از تولید‌کنندگان بابت تمام سال‌هایی که به‌سختی تولید کردند و محصولات لبنی را بر سر سفره ایرانیان گذاشتند تشکر کرد و سخنان خود را با تأکید مجدد بر لزوم ایجاد سازمان‌های قدرتمند به پایان برد: تشکل‌ها را از دانش تا کنش تقویت کنید، با هم باشید و سازمان خلق کنید، چهار دسته کنش را داشته باشید و در صنعت ائتلاف‌سازی انجام دهید. این تنها راه نجات این صنعت است.
بیشتر بخوانید: قیمت‌گذاری؛ راه‌حلی که موثر واقع نشده
میکروسکوپ را در شبکه‌های اجتماعی دنبال کنید
