بسته‌بندی‌هایی که منقرض شدند
کاملیا ریاحی ، بسته‌بندی محصولات مختلف تابع قوانین مشخصی است به‌طور مثال بسته‌بندی می‌بایست راحت باز شود، به‌راحتی قابل‌استفاده باشد و به نحوی باشد که از محصول محافظت کند؛ اما رعایت این قوانین و چارچوب‌ها کافی نیست. بلکه فرهنگ جامعه هدف نیز نقش تعیین‌کننده‌ای در طراحی بسته‌بندی محصول دارد.
خواسته مصرف‌کننده از بسته‌بندی
اگر به‌عنوان یک مصرف‌کننده به بسته‌بندی یک محصول نگاه کنیم، درمی‌یابیم که دغدغه‌های او را از سه جهت می‌توان بررسی کرد: استفاده آسان، نگهداری آسان، خواندن آسان
استفاده آسان (Easy to use)
لزوماً نوآوری به معنی ایجاد بسته‌بندی‌های ویژه، پیچیده و گران‌قیمت نیست. گاهی با تمرکز بر نیاز مصرف‌کننده و مشکلات او در مصرف می‌توان به راهکاری ساده و مؤثر دست‌یافت؛ مانند آنچه شرکت هاینز در مورد بسته‌بندی سس انجام داد. این شرکت دغدغه استفاده از سس را با راهکار ساده برعکس کردن بطری حل کرد؛ بنابراین شرکت‌ها با بررسی بازار باید روندها و شکاف‌های بازارهای موجود و جدید را ارزیابی و شناسایی کنند. گرچه گاهی مصرف‌کننده خود به نیازش آگاه نیست. به‌عنوان‌مثال، قبل از ارائه خمیردندان با بسته‌بندی پمپی کسی فکر نمی‌کرد استفاده از خمیردندان می‌توانست این‌قدر آسان باشد.
زمانی که مصرف‌کننده عادت به مصرف بی‌دردسر یک محصول کند، ناخودآگاه نیاز به استفاده آسان‌تر از محصولات مشابه دیگر نیز در او پررنگ‌تر می‌شود؛ بنابراین بخش بازاریابی شرکت‌ها باید نه‌تنها بازار محصول خود، بلکه روند تغییر بسته‌بندی محصولات دیگر را نیز مشاهده و ارزیابی کنند. زمانی که رقیب شما بسته‌بندی محصول مایع خود را با درج جای دست برای استفاده آسان‌تر از محصول به بازار ارائه می‌دهد، انتخاب با شماست که از قطار پیشرفت بازار و آگاهی مصرف‌کننده عقب بمانید یا با آن حرکت کنید.
به دردسر باز کردن و استفاده از سس‌های ساشه‌ای فکر کنید. به نظر شما چقدر طول می‌کشد تا مصرف‌کننده پی ببرد سس‌های ساشه‌ای برند X از مابقی برندها آسان‌تر باز می‌شود. آیا مصرف‌کننده تا قبل از اینکه ساشه‌های تولیدشده با تکنولوژی easysnap را در دست بگیرد فکر می‌کرد که زمانی دغدغه باز کردن سس با یک دست به این راحتی برطرف شود. ماشین‌آلات تکنولوژی Easysnap برای صنایع غذایی، آرایشی و بهداشتی، دارویی و تجهیزات پزشکی طراحی و تائید شده است و این بسته‌بندی امروز در محصولات مایع و یا شبه مایع نظیر سس‌ها، مربا، عسل، روغن‌زیتون، پنیر آب‌شده و حتی محصولات آرایشی بهداشتی مانند پمادها، محصولات مراقبتی کودکان، شامپو، خمیردندان، مایع استریل کننده‌ی دست دیده می‌شود.
اما باید توجه داشت بسته‌بندی به‌تنهایی نمی‌تواند جایگاه شما را در ذهن مصرف‌کننده تثبیت کند بلکه مهم است از جایی وارد بازار شوید که این نیاز پررنگ‌تر است. به‌عنوان‌مثال در مورد بسته‌بندی easysnap گذشته از تبلیغات و ادعاهای روی برچسب محصول می‌توانید آن را برای گروه افراد مسن، افراد با معلولیت جسمی و کودکان که باز کردن بسته‌بندی برای آن‌ها سخت‌تر است ارائه کنید.
قطعاً محصولاتی که امکان استفاده آسان برای مصرف‌کننده نداشته باشند، به‌مرور زمان از سبد کالایی افراد حذف خواهند شد. به‌عنوان‌مثال آیا به یاد دارید که قبل از وجود بالم لب با بسته‌بندی به‌صورت رژ لب، از چه محصولاتی استفاده می‌کردید؟ محصولاتی مانند وازلین در بسته‌بندی‌هایی که برای استفاده از آن‌ها باید انگشت خود را به کار می‌گرفتید.
نگهداری آسان (Easy to keep)
منظور از نگهداری، فقط به‌وسیله مصرف‌کننده نیست. درواقع این پارامتر بسیار مهم از راحتی در نگهداری و حمل‌ونقل شرکت پخش شروع می‌شود. به‌طور مثال اگر بسته‌بندی کالایی به صورتی باشد که جابجایی آن دشوار باشد، یا احتمال آسیب به محصول هنگام حمل‌ونقل وجود داشته باشد، شرکت پخش آن محصول را تحویل نمی‌گیرد.
چیدمان راحت در شلف مغازه نیز پارامتر بسیار مهمی است. تصور کنید محصول آرایشی بهداشتی شما در ناحیه بالای بسته‌بندی ضعف داشته باشد و امکان کج شدن آن وجود داشته باشد. اگر نیاز به فروش محصول در داروخانه‌ها دارید، ممکن است محصول شما را تحویل نگیرند زیرا چینش قفسه‌های داروخانه با فروشگاه‌ها متفاوت است. در داروخانه‌ها کالاها را روی‌هم و به‌صورت فشرده در قفسه‌های خود می‌چینند و هرگونه کج شدگی محصول باعث ناهماهنگی چینش می‌شود.
و درنهایت هنگامی‌که محصول به دست مصرف‌کننده می‌رسد و درب آن باز می‌شود، تفاوت در نوع بسته‌بندی می‌تواند مدت‌زمان ماندگاری و کیفیت محصول را تحت تأثیر قرار دهد. به‌طور مثال شکلات صبحانه‌ای که در بسته‌بندی وکیوم ارائه می‌شود نسبت به همان شکلات صبحانه با همان فرمول در ظرف شیشه‌ای که محصول با هوا در ارتباط است، کیفیت خود را در طول زمان بیشتر حفظ می‌کند.
استفاده از محصولات کنسانتره نیز باعث می‌شود که مصرف‌کننده فضای کمتری برای نگهداری محصول در نظر بگیرد. تصور کنید که بجای داشتن کابینتی پر از شوینده‌های مختلف، یک بسته پاد کوچک با فنّاوری جدید چقدر در فضا صرفه‌جویی می‌کند.
نگهداری محصول همچنین فقط مربوط به خود محتویات بسته‌بندی نیست بلکه این پارامتر شامل استفاده از خود بسته‌بندی نیز می‌شود زیرا مصرف‌کننده هزینه بسته‌بندی را نیز پرداخت کرده است. هر چقدر مصرف‌کننده کاربردهای بیشتری برای آن بسته‌بندی بعد از اتمام محتویات آن داشته باشد، خرید آن محصول برایش جذاب‌تر می‌شود به‌طوری‌که گاه محصول را به خاطر بسته‌بندی مقاوم و کاربردی آن خریداری می‌کند.
برای افرادی که دغدغه محیط‌زیست دارند نیز امکان پر کردن مجدد محصول در همان ظرف خریداری‌شده، می‌تواند یک نیاز باشد. البته که این نوع محصولات مطمئناٌ نیاز به بسته‌بندی مقاوم‌تر برای استفاده طولانی مدت‌تر دارند.
خواندن آسان (Easy to read)
برچسب محصول فضایی برای اطلاع‌رسانی در مورد محصول موردنظر است. ولی گاهی تعداد اطلاعات بیش‌ازحد نه‌تنها چشم را برای خواندن آن‌ها خسته می‌کند بلکه موجب می‌شود تا نوشته‌ها بسیار ریز درج شوند به‌نحوی‌که افراد میان‌سال قادر به خواندن نوشته‌های برچسب نیستند. البته که علاقه فراوان ایرانی‌ها به تنوع در رنگ و نوشته‌های زیاد روی محصول فقط مختص برچسب نیست و روی بیلبوردهای تبلیغاتی نیز این اشتباه بازاریابی نیز دیده می‌شود. گاهی با یک طراحی ساده و هوشمندانه می‌توانید ادعاهای موردنظر خود را نشان دهید بدون آنکه اشاره‌ی مستقیمی به آن کنید.
درج نامناسب تاریخ و قیمت نیز مشکلی است که این روزها زیاد می‌بینیم. جت پرینت روی برخی محصولات به‌گونه‌ای است که عملاً خواندن آن را غیرممکن می‌سازد. پیشنهاد می‌شود هنگامی‌که برچسب محصول شما تیره است، فضایی بارنگ سفید برای درج اطلاعات جت پرینت در نظر بگیرید و یا دقت کنید که اگر درج این اطلاعات روی خود بسته‌بندی انجام می‌شود، روی فضای مسطح بسته‌بندی صورت گیرد نه روی بخش‌هایی مانند زائده‌ی درب بازکن قوطی تن ماهی.
از دغدغه بازیافت پذیری بسته‌بندی برای مصرف‌کننده نیز غافل نشوید. درج علامت «قابل بازیافت» مسئولیت سنگینی است. باید به این مسئله توجه شود که آیا حقیقتاً بازیافت این بسته‌بندی در کشور به‌صرفه و با تکنولوژی‌های موجود امکان‌پذیر است یا خیر.
مسئولیت بازیافت بسته‌بندی محصول خود را از دوش مصرف‌کننده بردارید. تولیدکننده، خود می‌تواند بسته‌بندی‌ها را پس از مصرف جمع‌آوری و سپس بازیافت کند یا دستورالعملی به مصرف‌کننده برای تحویل آن به مکان‌های مشخص‌شده ارائه دهد. همچنین می‌تواند امکان استفاده مجدد از بسته‌بندی را با روش‌های پر کردن مجدد، یا ایجاد کاربری‌های دیگر برای مصرف‌کننده ایجاد کند تا مصرف‌کننده بسته‌بندی را به شکل یک زباله نبیند.
شما می توانید مطلب بسته بندی های خوراکی را مرتبط با این مطلب در اینجا بخوانید .
فرهنگ جامعه هدف و جایگاه‌یابی
هنگامی‌که به بازاری وارد می‌شوید که رقبای قدیمی و قدرتمندی در آن وجود دارند مراقب باشید که با تلاش در جهت نوآوری و متفاوت بودن، از فرهنگ آن جامعه دور نشوید. بسیار شاهد محصولاتی بوده‌ایم که هنگام ورود به بازار می‌بایست جنگی را شروع می‌کردند تا تصور قدیمی مصرف‌کننده را در رابطه با آن محصول به‌طور کامل عوض کنند تا بتوانند جایگاهی را که به دنبال آن بودند پیدا کنند و بسیار موفق نیز بوده‌اند؛ اما محصولاتی را هم دیده‌ایم که علی‌رغم تلاش بسیار نتوانسته‌اند در بازار جایگاهی بیابند. این نکته را در باید در نظر داشت که همه‌ی محصولات نوین در ورود به بازارها و کشورهای مختلف یک نتیجه‌ی موفق یکسان را دریافت نمی‌کنند.
جایگاه پذیری بعضی محصولات نوین مخصوصاً با بسته‌بندی‌های متفاوت در جوامع سنتی، نیازمند زمانی است تا نسل بعد به سن جامعه‌ی هدف آن محصول برسد و بی قضاوت قبلی و عادت‌های تغییرناپذیر، اجازه ورود به دنیای جدیدتر را به آن جامعه بدهد. پس نه‌تنها فرهنگ هر کشور و هر منطقه در پذیرفتن محصول و بسته‌بندی تأثیر دارد بلکه زمان رویارویی با تکنولوژی‌های مدرن نیز اهمیت دارد.
میکروسکوپ را در شبکه‌های اجتماعی دنبال کنید
