موفقیت طرح هدفمندکردن یارانه‌ها در گرو اصلاح سیاست‌های کلان کشور
به‌گفته سید‌محمدرضا بنی‌طبا، مدیر روابط‌عمومی انجمن فرآورده‌های لبنی، در ارتباط با هدفمند کردن یارانه ها و حذف یارانه‌ها، سپردن قیمتها به عرضه و تقاضا و انتقال حمایت‌ها به دهک محروم کار درستی است اما سیاست‌های کلان کشور به‌خصوص در حوزه روابط خارجی و اقتصادی باید هم‌سنگ این سیاست‌ها اصلاح شود تا نتیجه‌بخش باشد، درغیراین‌صورت بعد از 10 تا 15 سال کشور مجبور است تن به جراحی اقتصادی، هدفمندکردن مجدد یارانه‌ها و غیره دهد.
پس از سی سال بحث بر سر هدفمندکردن یارانه‌ها، امسال این طرح به‌طور جدی در برنامه دولت وجود دارد. اما برای آنکه به نتیجه مطلوب برسد، باید سیاست‌های کلان کشور هم‌سنگ آن اصلاح شود.در میکروسکوپ بخوانیم:
مدیر روابط عمومی انجمن فرآورده‌های لبنی در خصوص حذف یارانه‌ها به مجله میکروسکوپ گفت: این مسئله از سی سال پیش مورد بحث بوده، در سال ۱۳۸۹ نیز دولت اقدام به حذف یارانه بنزین و توزیع یارانه بین مردم کرد اما بعد از ۱۲ سال، عدم مهار تورم و کاهش قدرت خرید مردم دوباره سیاست‌گذاران را به استفاده از ارز ترجیحی سوق داد. از سال ۱۳۹۸ مجددا حذف ارز ترجیحی در برنامه دولت قرار گرفت و از لاستیک، موبایل، کره، شکر و …. آغاز شد اما هسته سخت آن یعنی نهاده دامی و دارو؛ معادل ۱۵ میلیارد دلار، در سال ۱۴۰۱ اتفاق افتاد.
اختصاص ارز ۴۲۰۰ تومانی از تمامی کالاها برداشته شده اما تفاوت بین ارز بانکی و ارز آزاد حدود ۶ تا ۷ هزار تومان است و اگر روند افزایش این فاصله ادامه یابد، دوباره همان شرایط قبل ایجاد می‌شود. بنابراین اگر تورم، اقتصاد، قدرت خرید مردم، بودجه کشور و روابط خارجی اصلاح نگردد و جلوی کاهش قدرت پول گرفته نشود، بعد از چند سال به همان نقطه قبل برمی‌گردیم. اما اگر سیاست‌های کلان اصلاح شود، گرچه در کوتاه‌مدت فشار سنگینی روی خانوار وارد می‌شود، در دراز مدت به سود مردم خواهد بود.
منابع آزادشده باید هدفمند هزینه شود
بنی‌طبا در ادامه، درباره لزوم اختصاص هدفمند منابع حاصل از حذف یارانه‌ها گفت: نکته مهم اینجا است که منابعی که آزاد می‌شود کجا مصرف شود؛ باید برود به سمت تقویت قدرت خرید مردم به‌خصوص دهکهای محروم. توزیع یارانه نقدی بنابر نظر عموم اقتصاددانان به ضرر مردم و مصرف‌کننده است زیرا با افزایش پایه پولی باعث کاهش قدرت خرید و افزایش تورم می‌شود، همچنین یارانه‌ای که اختصاص داده شده است در نهایت در جای خودش هزینه نمی‌شود، زیرا خانوار به‌جای خرید کالای سلامت‌محور، آن را صرف هزینه‌های دیگر مانند اجاره‌بهای مسکن می‌کند.
بنابراین به‌نظر می‌رسد تمرکز دولت برای مصرف این منابع آزادشده باید روی پرداخت یارانه به‌صورت تخفیف روی کالاهایی مانند شیر و پنیر و برای دهکهای محروم باشد. بدین ترتیب این‌منابع در جای خود صرف می‌شود و کالاهای سلامت محور از سبد کالای خانوار حذف نمی‌گردد.
کالابرگ؛ مصرف هدفمند منابع آزاد شده
مدیر روابط‌عمومی انجمن فرآورده‌های لبنی سپس با توضیح اینکه در برنامه دولت پرداخت یارانه نقدی تا سه ماه و سپس توزیع کالابرگ در دهکهای محروم یعنی حدود ۵ میلیون خانوار وجود دارد، ادامه داد: این کالابرگ‌ها درواقع کارت‌های تخفیف‌دار برای اقلامی‌مشخص هستند و باعث می‌شوند نه‌تنها منابع آزادشده به صورت عزت‌مندانه میان قشر محروم جامعه توزیع شود، بلکه بخشی از کاهش قدرت خرید مردم‌جبران و کالای سلامت محور در سفره مردم‌حفظ گردد. گرچه امیدواریم قدرت خرید مردم به‌نحوی افزایش یابد که روزی تعداد خانوار محروم که امروز یک سوم جمعیت کشور را تشکیل می‌دهند، کاهش یابد.
وی سپس با ابراز امیدواری از اجرای این طرح افزود: به‌نظر می‌رسد در دولت همت اجرای این طرح وجود دارد و اگر به‌درستی اجرا شود می‌توان به آینده آن امید داشت.
نیاز به زمان طولانی‌تر برای متعادل‌شدن بازار
بنی‌طبا سپس افزود: پیش از این با افزایش قیمتها، حدود ۳۰ درصد کاهش فروش در بازار و پس‌زدگی کالا رخ می‌داد که حدود یک ماه به‌طول می‌انجامید تا تقریبا به حالت قبل برگردد و متعادل شود. اما این بار از آنجا‌که قیمتها حدود صددرصد افزایش یافته، به‌نظر می‌رسد برای رسیدن به تعادل بیش از این زمان لازم باشد به‌خصوص که سازماندهی یارانه‌ها، ثبت اعتراضات، پرداخت وجوه و ایجاد سامانه کالابرگ زمان‌بر است.
شیر مدارس؛ مهم‌ترین یارانه‌ای که مورد غفلت واقع شده
بنی‌طبا در مورد اهمیت طرح شیر مدارس اظهار داشت: در مورد مصرف شیر، هیچ قشر و گروه هدفی در کشور مهم‌تر از دانش‌آموزان و نسلی که در حال رشد است، نیست. اهمیت مصرف شیر بر اساس گفته اساتید تغذیه نیاز به شرح ندارد و توزیع رایگان شیر در مدارس در تمام کشورهای توسعه‌یافته انجام می‌شود.
وی سپس تاکید کرد: حتی اگر نمی‌توانستیم در هیچ دهکی شیر توزیع کنیم، باید تمام توانمان را جمع می‌کردیم تا شیر رایگان مدرسه را تامین کنیم. زیرا به کودکان که در سن رشد هستند باید کلسیم فراوان برسد تا ذخایر استخوانیشان تقویت شود، میانگین قدشان کاهش نیابد و سلامت دندان و دهانشان حفظ شود و اگر چنین نشود در آینده، هزینه درمان هم به خود آن نسل و هم خانوار تحمیل خواهد شد.
او با ابراز نگرانی از سلامت زنان و نسل در حال رشد اضافه کرد: در حال حاضر در ایران از هر سه زن ایرانی یک زن مبتلا به پوکی استخوان است و در 10 تا 30 سال آینده نسل درحال رشدی که میانسال می‌شود یا به سن پیری می‌رسد، اگر زمین‌گیر باشد در مقایسه با وقتی که بتواند کارهای خود را انجام دهد، هزینه‌های اقتصادی و عاطفی بسیار بیشتری برای خانوار ایجاد می‌کند.
بنابراین مهم‌ترین بخش در سیاست‌های حمایتی دولت، اختصاص شیر رایگان به مدارس است، نه‌تنها در مناطق محروم که قطعا در اولویت هستند، بلکه برای تمام دانش‌آموزان از فقیر و غنی.
بنی‌طبا سپس درباره جایگاه دیگر کشورها در این طرح یادآور شد: ژاپن از دهه 50 میلادی این طرح را اجرا کرده و چین بیش از ۲۰ سال است که چنین می‌کند، تانزانیا، انگلستان، کره و ترکیه، همگی طرح شیر رایگان مدارس را اجرا کرده‌اند و نتیجه آن را در افزایش میانگین قد نسل خود، کاهش هزینه‌های درمان و بهبود سلامت دیده‌اند. اما متاسفانه ما علی‌رغم آنکه در این طرح پیشرو بودیم، این هدفمندترین یارانه را حذف کرده و به‌جای آن یارانه‌هایی را پرداخت کرده‌ایم که نباید می‌پرداختیم.
وی لزوم‌نتیجه بخش بودن این طرح را افزایش بودجه دانست و اظهار داشت: امسال برای شیر مدارس افزایش بودجه دوبرابری داشتیم اما با افزایش قیمت شیر خام بودجه نصف و به همان مقدار پیشین برگشت. با توجه به این بودجه، مناطق تحت پوشش از 5 تا 8 استان فراتر نخواهد رفت و تعداد نوبت توزیع هم محدود خواهد بود که منجر به اثربخشی پایین خواهد شد.
در کشورهای دنیا حدود 30 درصد از نیاز کودک به شیر، توسط شیر مدرسه تأمین می‌شود، در‌حالی‌که در کشور ما در بهترین حالت، زمانی که توزیع شیر صورت می‌گرفت، 4.7 درصد و در حداکثر ۷۰ نوبت بود. در کشورهای توسعه‌یافته و نیمه‌توسعه‌یافته برای رسیدن به این ۳۰ درصد، 200 تا 260 نوبت توزیع وجود دارد.
بنی‌طبا در انتها با ابراز امیدواری از اجرای طرح شیر مدارس، گفت: آغاز دوباره این طرح به‌ذاته مبارک است اما باید پوشش آن به ۱۵ میلیون دانش‌آموز و به حداقل ۲۰۰ نوبت توزیع برسد تا بتواند حداقل ۳۰ درصد از نیاز نسل درحال‌رشد کشور را به شیر برآورده سازد.
میکروسکوپ را در شبکه‌های اجتماعی دنبال کنید:
