منتور دیده‌بان؛ آینده‌پژوهی (1)
استارت‌آپ‌ها آینده بسیاری از کشورها را شکل خواهند داد. برای فعالان این حوزه، شناخت روندهای موجود برای درک بهتر آینده بسیار مهم است. از طرفی موفقیت استارتاپ‌ها در گرو بهره‌مندی از منتور است . در باب چیستی و کیستی منتورها، شروط لازم آن و نوای ماندگار آن در طول صده‌ها فرهنگ ایرانی در اثر قبلی انجمن مهندسی شیمی و پلیمر ایران، به نام “دنیای این روزهای ما (1) نوای شمس در منتورینگ” نگاشتیم. لازم دانستیم المان دیگری را به نام آینده‌پژوهی نیز به منتور اضافه کنیم که شرط کافی موفقیت منتورینگ استارتاپ‌ها را تأمین می‌کند و آن مطلع بینایی است. مفهوم بینایی در منتورینگ، به شناسایی چالش‌ها و فرصت‌های آتی، دیده‌بانی مستدام کسبوکار و خلق تصویر آینده و جهد تحقق آن توسط منتور اطلاق می‌شود.
هرکه او بی مرشدی در راه شد او ز غولان گمره و در چاه شد
هرکه گیرد پیشه‌ای بی اوستا ریشخندی شد به شهر و روستا
کار بی‌استاد خواهی ساختن جاهلانه جان بخواهی باختن
در عصر دانايي، دانش اساسي‌ترين سرمایه انسان‌ها، سازمان‌ها، حكومت‌ها و کسب‌وکارها است. اين دوران، عصر رشد حيرت‌آور علوم و فناوری‌ها و
هم‌افزايي ميان آن‌ها است. جلوگیری از اين تغييرات نه‌تنها امکان‌پذیر نیست بلكه باید به پيشوازش رفت و با آن همراه شد. تغییر، از امری لازم به امری بدیهی گذر کرده‌است و جزء لاینفک از زندگی اجتماعی، اقتصادی و سیاسی شده‌است.
آينده‌‌پژوهی یک ضرورت است؛ زيرا تجربه نشان داده موفقيت کسب‌وکارها در گرو درك سريع متغيرهای محيطی و پیش‌بينی تهديدات و فرصت‌ها و احراز آمادگی‌ها لازم است. هدف آینده‌پژوهی، درک فرآیند تغيير، به جهت ارائه تصويرهای بی‌بديل از آينده به منظور حفظ و گسترش رفاه و امنيت بشری است. در این میان، نباید از خاطر برد که استارت‌آپ‌ها آینده بسیاری از کشورها را شکل خواهند داد. برای فعالان این حوزه شناخت روندهای موجود برای درک بهتر آینده بسیار مهم است. از طرفی، موفقیت استارتاپ‌ها در گرو بهره‌مندی از منتور است. در باب چیستی و کیستی منتورها، شروط لازم آن و نوای ماندگار آن در طول صده‌ها فرهنگ ایرانی در اثر قبلی انجمن صنفی مهندسین پلیمر و شیمی ایران با عنوان «دنیای این روزهای ما (1) نوای
شمس در منتورینگ » نگاشتیم. لازم دانستیم المان دیگری را نیز به منتور اضافه کنیم که شرط کافی موفقیت منتورینگ استارتاپ‌ها را تأمین می‌کند و آن مطلع بینایی است. مفهوم بینایی در منتورینگ، به شناسایی چالش‌ها و فرصت‌های آتی، دیده‌بانی مستدام کسبوکار، خلق تصویر آینده و جهد تحقق آن توسط منتور اطلاق می‌شود.
از قواعد منتورینگ بیشتر بدانید
پس لازم است تا صدای آینده شنیده شود و با تربيت آينده‌پژوهانی كه دارای تفكرات غیرخطی هستند به كشف انتخاب‌های مختلف برای آينده، تعيين راهبردهای هدفمند و طراحی عمل اجتماعی، پرداخت و منتورهایی را تربیت کرد که بینا هستند.
مفهوم آینده‌پژوهی
تعاریف مختلفی برای آینده‌پژوهی عنوان شده است که شاید تعبیر زیر یکی از جامع‌ترین آن‌ها باشد. آینده‌پژوهی تلاشی نظام‌مند برای نگاه به آینده
بلندمدت درحوزه‌های دانش، فناوری، اقتصاد، محیط‌زیست، جامعه و … است که هدف اصلی آن، شناخت فرصت‌ها و فناوری‌های جدید و تعیین بخش‌هایی است که سرمایه‌گذاری در آن‌ها احتمال بازدهی بیشتری دارد. به بیان دیگر، آینده‌پژوهی یعنی مهیا بودن برای آینده و استخدام منابع موجود به بهترین وجه ممکن در راستای ارزش‌ها و اهداف.
ضرورت آینده‌پژوهی
اندیشیدن درباره آینده برای کارها و اقدامات کنونی انسان امری ضروری است. واکنش بدون اندیشیدن به آینده امکان‌پذیر است اما کنش امکان‌پذیر نیست؛ چراکه عمل نیاز به پیش‌بینی دارد. بدین ترتیب، تصویرهای آینده (آرمان‌ها، اهداف، مقاصد، امیدها، نگرانی‌ها و آرزوها) پیش‌ران‌های اقدامات فعلی ما هستند. بنابراین آینده رویدادی است که مردم می‌توانند آن را با اقدامات هدفمند خود طراحی کرده و شکل دهند. شرط لازم برای عملکرد خردمندانه، آگاهی و شناخت کافی نسبت به پیامدهای اقدامات خود و دیگران و بررسی واکنش‌های سایرین و نیروهای خارج از کنترل است. این پیامدها تنها در آینده خود را نشان می‌دهند. بدین ترتیب، افراد نه‌تنها می‌کوشند امور در حال رخ دادن را بفهمند بلکه می‌کوشند اموری را که بالقوه امکان رخ دادن دارند یا در شرایط خاصی در آینده اتفاق خواهند افتاد، نیز بشناسند. افراد با بهره‌بردن از این شناخت احتمالی، موقعیت کنونی خود را تشخیص داده، کارهایشان را دنبال کرده، از بستر زمان و فضای مادی و اجتماعی می‌گذرند.
امروزه تغییرات با آهنگی پرشتاب‌تر رخ می‌دهند. تغییرات فناوری، کسبوکار و به دنبال آن تغییر در دیگر جنبه‌های زندگی، افزایش روزافزون وابستگی متقابل کشورها و ملل، تمرکز‌زدایی جوامع و نهادهای موجود به دلیل گسترش فناوری اطلاعات، شتاب بیشتری یافته است. تمایل روزافزون به جهانی‌شدن به همراه حفظ ویژگی‌های ملی، قومی و فرهنگی و بسیاری عوامل دیگر، لزوم درک بهتر از تغییرات و آینده را برای دولت‌ها، کسب‌وکارها، سازمان‌ها و مردم ایجاب می‌کند.
آینده اساساً دارای عدم قطعیت است؛ با این همه آثار و رگه‌هایی از اطلاعات و واقعیت‌ها که ریشه در گذشته و اکنون دارند، می‌توانند رهنمون ما به آینده باشند. ادامه تصمیم‌گیری صرفاً چندین آینده محتمل بر اساس تجارب گذشته، غفلت از رصد تغییرات آتی را در پی خواهد داشت و با تلخ‌کامی روبرو خواهد شد.
عدم قطعیت نهفته در آینده برای برخی، توجیه‌کننده نداشتن دور‌اندیشی آنان است و برای عده‌ای دیگر منبعی گران‌بها از فرصت‌ها. سرعت تغییرات آنچنان سرسام‌آور است که دیگر نمی‌توان با روش‌های سنتی با آن‌ها کنار آمد. اگر با تغییرات همگام نشوید، زیر چرخ عظیم تغییر خرد خواهید شد اما آیا امکانی برای آگاهی‌یافتن از آینده برای ما وجود دارد؟ قطعا در مورد آینده هیچ یقینی وجود ندارد و این مسأله از اصول آغازین آینده‌شناسی است. علاوه‌براین، اصل دیگری نیز وجود دارد که انسان می‌تواند در وقوع آینده تأثیرگذار باشد. در این میانه دانشی زاده می‌شود که تلاش می‌کند با پیش‌بینی عوامل اثرگذار در تغییرات آینده به صورتی دوگانه، هم مهار تغییرات را در دست گیرد و هم جامعه را برای این تغییرات آماده کند. آینده‌پژوهی فراتر از پیش‌بینی است و ادعای پیش‌گویی هم ندارد. آینده‌پژوهی هنر شکل‌دادن به آینده‌ای است که خواهان آن هستیم.
کسانی که این دانش را در دست دارند، اکنون نیز به آینده جهان به دلخواه خود، شکل می‌دهند. می‌توان کشورها و جوامعی را دید که نتوانستند خود را با تحولات سازگار کنند و از این جهت از هم فرو پاشیدند؛ آن‌ها ذات تغییر را درست نشناختند. آینده‌شناسی از این منظر، دانش شناخت تغییرات است.
شناخت آینده از حیاتی‌ترین علوم مورد نیاز هر انسانی است. یکی از ابزارهای لازم برای آینده‌پژوهی کسب‌وکارها و درک موثر از احتمال وقوع حوادث در آینده بازار، بهره‌گرفتن از منتورهایی با بینش آینده است. امروزه برای موفقیت هر کسبوکار و جلوگیری از خطاهای تکراری، بهره‌مندی از یک منتور باتجربه، بادانش و آشنا به چالش‌های زمینه مورد نظر از ضروریات محسوب می‌شود. منتورها می‌توانند دانش و خرد خود را که پس از سال‌ها تجربه به دست آورده‌اند، در اختیار شما بگذارند. آن‌ها دارای ارتباطات، رهنمون‌ها و توصیه‌هایی هستند که معمولاً سال‌ها طول می‌کشد تا یک فرد تازه‌کار، چنین قابلیت‌هایی را کسب کند که آن هم نیازمند تجربیات و شکست‌های فراوان است. یک منتور می‌تواند از وقوع بسیاری از موانع جلوگیری کند، راه‌های پیشرفت سریع شغلی را به شما ارائه کند و الگوی شما باشد. شما با کمک او می‌توانید به دانش و بینشی فراتر از تجربیات خود و دیگران دست پیدا کنید. یک مشاور مناسب می‌تواند
به منبعی تبدیل شود که در بلندمدت، بارها به او رجوع کنید. منتورها الهام‌بخش هستند، از احتمالات پرده بر می‌دارند و بهترین استراتژی‌ها برای نیل به اهداف را به شما نشان می‌دهند.
تفاوت منتور و کوچ را بشناسید
بسیاری از افراد وقتی واژه منتورینگ را می‌شنوند، در ذهن آن‌ها بیشتر ارائه مشاوره یا راهنمایی‌های مدیر با سابقه اجرایی به یک کارمند تازه‌کار تداعی می‌شود. در این معنا وظیفه رهبر ارشد هر سازمانی این است که کارکنان خود را نسبت به مسیر شغلی هدایت کند، به آن‌ها مسیر پیمودن کار را نشان دهد و هر آنچه را که برای پیشروی او نیاز هست، درا ختیارش قرار دهد اما مفهوم منتورینگ در دهه اخیر بسیار تغییر یافته است و ایجاد آمادگی در برابر آینده و ارائه سناریوهای مختلف در مواجهه با پدیده‌های از قبل تعیین شده در محیط کسبوکار به وظایف منتور اضافه شده است.
تحقیقات منتورینگ نشان داده است که 82 درصد از کسب‌وکارهایی که از منتورهای حرفه‌ای بهره‌مند شده‌اند تا دو سال اول از فعالیتشان پابرجا بوده و درآمد خود را تا 106 درصد افزایش می‌دهند؛ د رحالی‌که عدم استفاده از منتور باعث می‌شود که تنها 69 درصد از کسب‌وکارها به حیات خود ادامه دهند و تنها 14 درصد افزایش درآمد را در سبد بودجه کسبوکار خود لحاظ کنند.
منتور بینا، دیده‌بان آینده
دیده‌بانی در معنای عام عبارت است از زیر نظر داشتن یک زمینه خاص با هدف شناسایی چالش‌ها و فرصت‌های آتی موجود در آن زمینه. دیده‌بانی افزون بر آینده، برای موضوعاتی که در مجاورت زمانی با پندارش‌های (پارادایم‌های) کنونی می‌باشند، نیز انجام می‌شود. دیده‌بانی به‌ویژه برای شناسایی اولیه حوزه‌های کلیدی جهت انجام ژرف‌کاوی‌های بعدی و سناریوسازی یا تهیه نقشه راه برای آن‌ها بسیار رویکرد سودمندی است. به منتور دیده‌بان در اصطلاح منتور بینا گفته می‌شود. تصور آینده‌های گوناگون و سپس انتخاب میان آن‌ها موضوع بسیار حائز اهمیتی است که از ویژگی‌های بارز منتور بینا به شمار می‌رود.
منتور بینا در ابتدا باید انسان شایسته‌ای باشد؛ به‌عبارت‌دیگر، دغدغه رفاه و سعادت دیگران را داشته باشد. در این راستا لازم است بصیرت افراد نسبت
به آینده به دانشی فراتر از این‌که «آینده چه هست؟» و حتی فراتر از این‌که «چه می‌تواند باشد؟» مجهز شود. جان کلام، این بصیرت باید به احساسی
از این‌که «آینده چه باید باشد؟ » مسلح گردد.
چشم‌انداز راستین، چشم‌اندازی است که خود می‌آفرینیم (فرناندو پسوآ)
با ادامه این مطلب همراه باشید
میکروسکوپ را در شبکه‌های اجتماعی دنبال کنید
