منتور دیده‌بان؛ آینده‌پژوهی (2)
استارت‌آپ‌ها آینده بسیاری از کشورها را شکل خواهند داد. برای فعالان این حوزه، شناخت روندهای موجود برای درک بهتر آینده بسیار مهم است. از طرفی موفقیت استارتاپ‌ها در گرو بهره‌مندی از منتور است. در بخش اول منتور دیده‌بان درباره مفهوم آینده‌پژوهی و نیاز به منتور بینا گفتیم، در بخش دوم و آخر این مطلب
چرا باید به دنبال یک منتور بینا بود؟
تصور کنید یک فرد با‌استعداد در زمینه فروش مشغول به کار شده و منتوری کارآزموده همراه با دیده‌بانی از افق آینده فروش را در کنار خود دارد. این منتور بینا او را در پیشرفت به عنوان یک رهبر، یک استراتژیست و یک فرد حرفه‌ای در کسب‌وکار راهنمایی می‌کند. البته باید در نظر داشته باشید که این منتور بینا ممکن است به‌طور دقیق و نقطه‌به‌نقطه، فرد را تعلیم ندهد. بااین‌حال، او را به چالش کشیده و با پرسیدن سوالات سخت و قرارگرفتن به‌عنوان منبع منطق، منتی را به فکرکردن در خصوص مشکلات آتی تشویق می‌کند. بیشتر افراد میزان زیادی از رشد و پیشرفت شغلی‌شان را مدیون منتور خوب، بینا و آینده‌نگر خود دانسته و بر این باورند که منتور بینا رشد و پیشرفت منتی را از زاویه‌ای کلی رصد کرده و با دیده‌بانی نسبت به مقصد نهایی کسب‌وکار همراه با ترسیم نقشه راه، وی را همراهی می‌کند و با به چالش کشیدن آن‌ها باعث تحول در طرز تفکر منتی می‌شود و ذهن را برای دیدن افق‌های وسیع‌تر باز می‌کند. این نوع تاثیرگذاری بسیار مثبت و بلندمدت خواهد بود.
ویژگی‌های منتور بینا
اهمیت آینده‌پژوهان در فعالیت‌های آینده‌پژوهانه و قابلیت‌ها و توانمندی‌های ویژه‌ای که برای اجرای پروژه‌های آینده‌پژوهی لازم دارند، سبب شده است که یکی از مهم‌ترین مباحث عرصه آینده‌پژوهی در منتورینگ، ویژگی‌های منتورهای دیده‌بان و بینا باشد.
ویژگی‌های مشترک منتورهای بینا که تمامی منتی‌های موفق جهانی بر آن تأکید دارند عبارتند از:
• داشتن دورنمایی شامل تغییرات گذشته و احتمالات موجود برای پیدایش آینده‌ای متفاوت با زمان حال
• اعتقاد به این که آینده‌اندیشی می‌تواند اثربخشی اقدامات را افزایش دهد
• ایمان به استفاده از دانش در تدوین و اجرای سیاست‌ها
• برخورداری از هویتی مستقل برای خود به عنوان یک آینده‌پژوه
• باور به مجموعه مفروضات مشترک (عام و خاص)
• دارا بودن اهداف مشترک
• روش‌ها و سرمشق‌های مشترک
• مفاهیم کلیدی مشترک
• نظریه‌های مشابه در حال ظهور درباره رفتار انسان و تغییر اجتماعی
• جهت‌گیری به سوی اقدامات اجتماعی و تصمیم‌گیری آگاهانه با هدف تطبیق با آینده یا کنترل آن
• استفاده گسترده از دانش تخصصی بسیاری از رشته‌ها، متناسب با نیاز کسب‌وکار
• دیدگاه کلی‌نگرانه
• پرداختن به پیامدهای احتمالی تحولات علمی و فناورانه و به‌طورکلی پرداختن به پیامدهای تمامی رفتارهای خواسته و ناخواسته
• رهبری: کسی که بتواند تمامی فعالیت‌ها را در کنار هم زیر نظر بگیرد، زمانی که انجام کارها با دشوار ی همراه می‌شود، اعمال نفوذ کند، دوراندیش باشد و گام بعدی را که گروه برای رسیدن به هدف مطلوب نیاز دارد، پیش‌بینی کند.
• وقف شدن برای درک فرآیندهای عمومی تغییر، خواه اجتماعی، روان‌شناختی و خواه سیاسی، اقتصادی، اجتماعی یا فرهنگی
• ارزش‌های مشترک (مانند رفاه و آزادی بشر، توجه به تمامی موجودات زنده و….)
• برقراری ارتباطات اثربخش: در پروژه‌های آینده‌پژوهی، افزون بر اهمیت شناسایی مسائل مهم و تازه، می‌بایست ارتباط مناسب با کسانی برقرار شود که قدرت عمل مناسبی دارند. 
• توانایی شناسایی و تحلیل مسائل تازه: برای مثال، استفاده از تحلیل‌گرانی که می‌توانند فرآیند بازنگری اطلاعات را بر عهده داشته باشند و می‌توانند
چارچوبی برای تحلیل ارائه دهند، کسانی که می‌توانند چیزهایی را ببینند که دیگران پیش از این ندیده‌اند و افرادی که می‌توانند الگوها را تشخیص داده و استخراج کنند.
• ایفای نقش راهبردی: کسانی که می‌توانند مؤلفه‌های موثر بر انجام درست کارها را مشاهده کنند و مقوله‌هایی را تشخیص دهند که نباید به آن پرداخت و بتوانند مهم‌ترین مسائل را مشخص سازند.
• تأثیرگذار بر دیگران: شما هر اندازه دلیل و مدرک هم در اختیار داشته باشید، نمی‌توانید دیگران را ترغیب کنید که برای تحقق چشم‌اندازهای احتمالی آینده وارد میدان شوند. افزون‌براین، واداشتن دیگران به اختصاص وقت برای پرداختن به فرآیندهای پروژه، کار دشواری است. یک راه‌حل کلیدی برای غلبه بر این دشواری، در اختیار داشتن کسانی است که چشمانی تیزبین برای کشف فرصت‌ها و قدرت جاذبه‌ای برای تأثیرگذاری بر دیگران دارند.
• سازماندهی: پروژه‌های آینده‌پژوهی، فعالیت‌های متفاوت و گوناگونی را دربر می‌گیرند. به همین دلیل به افرادی نیاز است تا بتوانند به‌خوبی برنامه‌ریزی کنند و روند اجرای امور را به دست بگیرند.
• تسلط به مهارت‌های پایه: منتورهای آینده‌پژوه می‌بایست از مهارت‌های علمی لازم برخوردار باشند و در زمینه کار خود تسلط کافی داشته باشند. به این ترتیب، اگر پروژه‌های آینده‌پژوهی بر پایه‌ای علمی پایه‌گذاری شوند، نیازی نیست که زمان زیادی را صرف تخصیص نیروهای علمی مناسب کرد.
از قواعد منتورینگ بیشتر بدانید
ویژگی‌ها و مفروضات آینده‌پژوهی در منتورینگ
ارائه تصويری جامع از آينده‌پژوهی و تعريف حوزه اخلاقی آن نيازمند تشريح ويژگی‌های آينده‌پژوهی در حوزه مفهومی و ماهوی آن است. اطلاق اين قيدها حد و حصر آينده‌پژوهی در منتورینگ و رهبری را تا اندازه‌ای مشخص خواهد ساخت. آینده‌ها متعدد و متکثرند و انسان در انتخاب آن تا اندازه‌ای مختار است.
• آينده الزاماً ادامه خطای گذشته و حال نيست. می‌تواند روند و جريان نوينی باشد؛ زيرا در شكل‌پذيری آينده عوامل متعددی دخالت دارند.
• هدف از مطالعه آينده، مديريت روندها، انطباق با شرايط بقا و رشد و احراز آمادگی برای موارد پیش‌بينی نشده است. به عبارت ديگر، آرمان منتور آينده‌پژوه كشف آينده‌های محتمل، گزينش بهترين و در صورت امكان معماری آن است.
• آينده‌پژوهی پیش‌گويی رخدادهای آينده نيست بلكه پیش‌بينی آن‌هاست. آينده به‌طور قطع و يقين در تمامی ابعاد تعيين نشده است کما اینکه وابسته
به تصمیم‌هایی است كه در زمان حال اتخاذ می‌شود.
• آينده‌پژوهی به‌شدت از نظام ارزشی و نگرشی آينده‌پژوه تأثير می‌پذيرد.
• آينده‌پژوهی به‌مثابه برنامه‌ريزی برای آينده نيست بلكه ترسيم مسیرهای مختلفی است كه تصمیم‌سازان، يكی از آن‌ها را انتخاب خواهند كرد. از همين
روی آينده‌پژوهی قصد دارد در جهت كاهش عدم قطعیت‌ها بكوشد و يا به بيان روشن‌تر، عدم قطعیت‌ها را مديريت كند.
• آينده‌پژوهی آميزه‌ای از علم و فناوری است.
فنون و روش‌های آینده‌پژوهی منتور دیده‌بان (بینا)
روش دیده‌بانی
دیده‌بانی به معنای پایش مستمر تغییرات در زمینه‌های مختلف مرتبط با کسب‌وکار توسط یک گروه علاقه‌مند به تغییرات آینده‌پژوهی است. منتورهای دیده‌بان عطش دانستن دارند و پیوسته در نشریه‌ها و پایگاه‌های اطلاعاتی اینترنت کاوش می‌کنند و یافته‌های حاصل از پایش خود را همچون خونی تازه در شریان‌های کسبوکارها، جاری و طراوت فنی و علمی سازمان را تضمین می‌کنند.
تحلیل روند
تحلیل روند عبارت است از مطالعه یک روند مشخص به منظور کشف چیستی علت‌های بروز سرعت توسعه و پیامدهای احتمالی آن. تحلیل روندها باید بسیار دقیق باشد؛ زیرا یک روند مشخص می‌تواند تأثیرهای بسیار متفاوتی بر ابعاد گوناگون کسب‌وکارهای متفاوت داشته باشد و از سوی دیگر شاید بسیاری از این تأثیرها در نگاه اول قابل کشف نباشند.
پایش روند
روندهایی که در یک کسب‌وکار اهمیت ویژه دارند باید به دقت پایش شوند. برون‌یابی روند اگر اطلاعات آماری در دست باشد می‌توان تغییرات روندها را به‌صورت نموداری رسم کرد. منتورهای آینده‌پژوه با ادامه‌دادن نمودار، یعنی برون‌یابی، می‌کوشند آینده را بر پایه میزان کنونی تغییر پیش‌بینی کنند. البته این نکته دارای اهمیت است که ثبات میزان تغییر بر دقت این گونه پیش‌بینی‌ها تأثیرگذار است.
توسعه و تحلیل سناریو
سناریوها در واقع تلاش‌هایی هستند برای تجسم و بازنمایی رویدادهای ممکن آینده بر پایه آنچه می‌دانیم یا آنچه تصور می‌کنیم می‌دانیم. سناریوها به این دلیل مفید هستند که به ما کمک می‌کنند بفهمیم نتایج و پیامدهای احتمالی تصمیمی که اتخاذ می‌کنیم، چه خواهد بود. منتورهای بینا برای توصیف رخدادهای احتمالی آینده از شیوه سناریوسازی استفاده می‌کنند. در آینده‌پژوهی که مملو از عدم قطعیت است، سناریوها کاربرد ویژه و بسیار مهمی دارند و معمولاَ چندین سناریو توسعه می‌یابند؛ به‌گونه‌ای که تصمیم‌گیران متوجه باشند که ممکن است برخی رویدادهای آینده، سناریوی بسیار محتملی را که مبنای برنامه‌ریزی آن‌ها بوده از اعتبار ساقط کند.
مشاوره و هم‌فکری
از آنجا که دو مغز بهتر از یک مغز کار می‌کند، باید دیدگاه دیگران به‌ویژه افراد خبره و کارشناس را نسبت به آینده جویا شویم. ضمن اینکه کار گروهی و هم‌فکری در این زمینه می‌تواند بسیار راه‌گشا باشد. مدل‌سازی برای درک رویدادهایی که در جهان رخ می‌دهند، بازآفرینی به شیوه‌های مختلف بهترین روش برای این مقصود است. مدل‌سازی یکی از این شیوه‌ها است که تفکر ما را از آینده به صورت عینی‌تر ارائه می‌دهد.
شبیه‌سازی یا بازی
این مدل در واقع نمایش ایستایی از شیء معینی است اما مفهوم همزاد و پویایی آن شبیه‌سازی نام دارد. شبیه‌سازی رایانه‌ای نیز جزء همین دسته قرار می‌گیرد.
تحلیل تاریخی، توفان فکری «هم‌اندیشی»، چشم‌اندازپردازی و مطالعات ترازیابی از دیگر روش‌های آینده‌پژوهی به شمار می‌روند.
تفاوت منتور و کوچ را بشناسید
هشت روش برای موفقیت درکمک‌گرفتن ازیک منتور دیده‌بان (بینا)
البته نقطه شروع برای موفقیت در رابطه با یک منتور بینا، فهمیدن نقش اوست. حال با هم این هشت مورد را بررسی می‌کنیم:
1- وقت خود را صرف پیداکردن منتوری کنید که از نظر فکری به شــما نزدیک باشد.
2- اهداف و ترس‌های خود را به‌طور شفاف به او خود بگویید.
3- از منتور خود انتظار نداشته باشید مشکالت کوتاه‌مدت شما را حل کرده یا کارها را برای شما انجام دهد.
4- از او انتظار نداشته باشید شما را نصیحت کند.
5- به منتور خود بگویید که درگیری‌ها و مشکلات شما در چه موضوعاتی بوده و چه وقت‌هایی احساس شکست می‌کنید.
6- بــه دقــت به او گوش کنید و ســعی کنید با تحقیق و همینطور اعمال راهنمایی‌هایشان موفق شوید.
7- به او نشان دهید که برای کارهای او ارزش قائل هستید.
8- از رابطه خوبی که با او دارید سوء استفاده نکنید و از او نخواهید تا شما را با چشمان بسته حمایت کند
بخش اول منتور دیده‌بان را اینجا بخوانید
میکروسکوپ را در شبکه‌های اجتماعی دنبال کنید
